Teatr im. Adama Mickiewicza

Historia Teatru
1926/1927
Za zgodą władz miejskich R. Szpigelman, właściciel sali Reduty przy ul. Strażackiej 8 (obecnie Katedralna 13) adaptuje na własny koszt tę salę dla potrzeb teatru. Częstochowianin, aktor Jan Otrembski, po otrzymaniu licencji z ZASP na prowadzenie teatru, kompletuje stały zespół aktorski. Na pokrycie kosztów zaliczek dla aktorów i udziału w adaptacji sali wydaje wszystkie swoje oszczędności w wysokości 6 tys. złotych.

15 III 1927
Otwarcie stałego teatru miejskiego Rozmaitości w dawnej sali Reduty wydzierżawionej od właścicieli przez dyrektora teatru Jana Otrembskiego. PremieraŚlubów panieńskich Aleksandra Fredry. Spektakl grany był 29 razy przy pełnej widowni.

24 IX 1927
Przyjęcie przez nowy teatr nazwy Teatr Miejski Rozmaitości. Letnie występy w Częstochowie Juliusza Osterwy z zespołem warszawskiej Reduty. Spektakle Księcia niezłomnego J. Słowackiego wg P. Calderona de la Barca.

XI 1927
Umowa władz miejskich z dyrektorem J. Otrembskim obejmująca okres 1 III 1927 1 III 1929. Zarząd miejski zobowiązał się udzielać teatrowi subsydium rocznego w wysokości 4500 złotych, zwolnić tę placówkę z podatku od widowisk i bezpłatnie rozplakatowywać afisze teatralne. Dyrektor Otrembski zaś miał m.in. wystawiać specjalne sztuki z okazji różnych rocznic i świąt państwowych oraz udzielić 50% zniżki w cenach biletów na przedstawienia urzędnikom magistratu i nauczycielom szkół miejskich, a 20% - osobom wojskowym, urzędnikom państwowym, inwalidom wojennym i młodzieży szkolnej.

1927/1928
Premiery m.in. Dam i huzarów A. Fredry, fragmentów Dziadów Mickiewicza, TkaczyG. Hauptmana. Ogółem wystawiono 38 sztuk, dając ok. 400 przedstawień dla 60 tysięcy widzów. Gościnne występy Stefana Jaracza z zespołem w sztuce S. LangeSamson i Dalila oraz Karola Adwentowicza w sztuce W. Perzyńskiego Dziękuję za służbę.

XI 1928
Powstanie spółki akcyjnej Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Teatru w Częstochowie S.A. z inicjatywy J. Otrembskiego i starosty częstochowskiego K. Kuhna, a także wielu innych wpływowych osobistości miasta. Zakup przez wielu mieszkańców Częstochowy akcji Towarzystwa po 1000 złotych każda. Rozpoczęcie budowy gmachu teatralnego na placu zakupionym przez Towarzystwo na rogu ulic Kilińskiego i Jasnogórskiej. Projekt gmachu przygotowali architekci warszawscy Józef Krupa i Teodor Łapiński.

1930
Gościnne występy w teatrze częstochowskim M. Malickiej, A. Węgierki, H. Ordonówny, E. Bodo, J. Węgrzyna, K. Krukowskiego, M. Przybyłko-Potockiej, W. Siemaszkowej.

VII 1930
Zamknięcie Teatru Rozmaitości ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa widzów.

22 VII 1931
Otwarcie Teatru Miejskiego Kameralnego w sali parterowej częściowo wykończonego już gmachu przy ul. Kilińskiego 15 pod dyrekcją J. Otrembskiego i A. Piekarskiego.

1932
Rezygnacja J. Otembskiego z dyrekcji teatru. Funkcję tę przejął wybitny reżyser i scenograf Iwo Gall.

1933
Likwidacja Towarzystwa Budowy i Eksploatacji Teatru w Częstochowie S.A. ze względu na kryzys ekonomiczny i wzrost kosztów budowy. Licytacja gmachu teatru. Wykup gmachu przez Komunalną Kasę Oszczędności głównego wierzyciela Towarzystwa.

1932 - 1935
Dyrekcja Iwo Galla w Teatrze Miejskim Kameralnym. Ponad 60 premier, m.in.Wyzwolenie Wyspiańskiego, Róża Żeromskiego, sztuki J. Szaniawskiego, A. Słonimskiego, M. Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej. Wyróżnienie dla inscenizacji sztukiSędziowie Stanisława Wyspiańskiego w konkursie ogłoszonym przez Wydział Kultury i Sztuki przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w związku z 25. Rocznicą śmierci plastyka i dramaturga.

1935 - 1938
Dyrekcja K. Brodzikowskiego. Realizacja Kordiana Słowackiego. Gościnne występy znanych aktorów, m.in.: F. Brodniewicza, M. Maszyńskiego, E. Bodo. Groźba ruiny nie wykończonej górnej części gmachu przy Kilińskiego 15.

16 VI 1937
Wykup gmachu teatru przez Zarząd Miejski m. Częstochowy. Udzielenie przez Komunalną Kasę Oszczędności pożyczki na przebudowę i wykończenie górnej części budynku teatru.

1938
Zawiązanie spółki K. Brodzikowskiego i T. Krotke pod nazwą Teatr Miejski w Częstochowie spółka z o.o.
Umowa spółki z władzami miasta na prowadzenie teatru od 1 IX 1938 do 31 VIII 1941 roku. Premiery m.in. Pigmaliona G.B. Shawa, Ponad śnieg Żeromskiego,Panny Maliczewskiej G. Zapolskiej. Gościnne występy J. Andrzejewskiej, A. Dymszy, T. Olszy.

1939 - 1945
Okupacja niemiecka. Dewastacja i duże zniszczenia gmachu teatru.

1945
Grupa aktorów pod kierownictwem T. Krotke doprowadza budynek teatru do stanu używalności. W lutym 1945 roku pokazano na scenie teatru pierwszy program estradowy.

IV 1945
Pierwsza premiera: Uciekła mi przepióreczka S. Żeromskiego w reżyserii A. Kwiatkowskiego i scenografii W. Wagnera.

1945/1946
Otrzymanie przez Teatry Miejskie w Częstochowie subwencji miesięcznej w wys. 50 tys. złotych. Stabilizacja finansowa i zorganizowanie stałego zespołu aktorskiego. 29 premier oraz wiele występów gościnnych, m.in. teatru krakowskiego z L. Solskim.

1949
Upaństwowienie Teatrów Miejskich w Częstochowie.

IX 1949
Objęcie dyrekcji Państwowego Teatru w Częstochowie przez Eugeniusza Poredę. Rozwinięcie akcji objazdowej.
Nasilenie realizmu socjalistycznego. Obniżenie poziomu artystycznego przy masowej produkcji spektakli. Znaczny spadek frekwencji.

1951
Dyrektorem teatru zostaje Edmund Kron.

1952 - 1960
Rozkwit teatru za dyrekcji Edmunda Krona. Wypracowanie własnej linii programowej. Przewaga inscenizacji z repertuaru klasycznego i romantycznego. Ciekawe premiery Księcia niezłomnego i Warszawianki. Sukcesy artystyczne stawiające teatr w rzędzie najlepszych scen prowincjonalnych w kraju.

13 XI 1956
Zarządzeniem Ministerstwa Kultury i Sztuki nadanie teatrowi imienia Adama Mickiewicza. Uroczystość uświetniła premiera Konfederatów barskich.

1958
Oddanie do użytku Domu Aktora wybudowanego z inicjatywy E. Krona.

1962 - 1966
Dyrekcja Augusta Kowalczyka. Częstochowski eksperyment teatralny. Oparcie repertuaru wyłącznie na współczesnych sztukach polskich, które w artystycznej formie miały odzwierciedlać sprawy i problemy dnia dzisiejszego.
Wiele prapremier i debiutów dramaturgicznych, m.in.: Garść piasku i Dzień oczyszczenia J. Przeździeckiego, Ktoś nowy M. Domańskiego, Psalmy M.Z. Bordowicza. Zdobycie I miejsca na Śląskiej Wiosnie Teatralnej w 1963 roku za sztukę Kanada J. Kurczaba. Prapremiera polska My fair lady F. Loewe i A.J. Lernera (1966).

1966 - 1976
Dyrekcja Andrzeja Uramowicza. Stabilizacja artystyczna, urozmaicony repertuar komediowy i dramatyczny. Premiery m.in.: Mazepy J. Słowackiego, WeselaWyspiańskiego, Hamleta Szekspira, Pastorałki L. Schillera, Opery za trzy grosze B. Brechta.

1976 - 1982
Dyrekcja Tadeusza Bartosika. Ciekawe spektakle z repertuaru klasycznego, szczególnie: Wojna i pokój wg l. Tołstoja, Fantazy Słowackiego, Edyp królem Sofoklesa. Udane inscenizacje wielu sztuk współczesnych: Obywatelstwo honoroweB. Friela, Po górach, po chmurach E. Brylla, Pluskwa W. Majakowskiego, Domek z kart E. Zegadłowicza. Gościnne występy R. Hanin w sztuce Staromodna komedia A. Arbuzowa.

1 IX 1979
Rozpoczecie modernizacji i rozbudowy budynku teatru przy ul. Kilińskiego 15. Spektakle przez cały okres remontu odbywały się dzięki uprzejmości gospodarzy w sali Filharmonii Częstochowskiej, w klubie Politechnik, a także w salach zakładowych domów kultury Stradom i Warta.

1982 - 1984
Dyrektorem naczelnym jest aktor Andrzej Jurczyński, zaś kierownikiem artystycznym reżyser Wojciech Kopciński (do 31 grudnia 1983). Udane spektakle Opowieści lasku wiedeńskiego O. Von Horvatha, Zbrodni i kary wg Dostojewskiego,Hioba K. Wojtyły i Nocy w operze na motywach oper komicznych W.A. Mozarta. Gościnne występy w bułgarskim Perniku.

1984
Zakończenie remontu i rozbudowy budynku teatru.

1 X 1984
Uroczyste otwarcie zmodernizowanego gmachu teatru premierą Zemsty Aleksandra Fredry w reżyserii Bogdana Michalika.

1984 - 1988
Dyrekcja artystyczna Bogdana Michalika. Dyrektorem naczelnym zostaje Jan Kempa, a kierownikiem literackim Kazimierz A. Lewkowski. Repertuar zdominowany przez dramaturgię współczesną, m.in. Opera za trzy grosze Brechta,Zmierzch I. Babla, Emigranci S. Mrożka, Bal manekinów Jasieńskiego, ParadyPotockiego. Udział w wielu ogólnopolskich przeglądach i festiwalach teatralnych, liczne nagrody i wyróznienia.

1986
Rozpoczęcie remontu Domu Aktora.

1988 - 1990
Dyrekcja artystyczna Tadeusza Kijańskiego. Premiery interesujących sztuk współczesnych: Pocałunek kobiety-pająka M. Pulga, Kolacja na cztery ręce P Barza,Musikkraker H. Kajzara, Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca I. Erenburga, Zabawa w śmierć M. De Ghelderode'a. Gościnne występy wielu znakomitych aktorów: M. Niemirskiej, M. Walczewskiego, J. Żółkowskiej, J. Gajosa, Z. Kucówny, E. Borowik, Z. Wardejna, Teatru Pantomimy H. Tomaszewskiego. Wystawy towarzyszace premierom: projektów kostiumów B. Ptak, fotografii K. Surie-Kindler, R. Osadczego i T. L. Biernackich.

Od 15 VI 1990
Dyrektorem zostaje Ryszard Krzyszycha reżyser zwiazany z tutejszym teatrem od 1976 roku. Udane premiery: Wesela Wyspiańskiego, Szewców S. I. Witkiewicza,Brata naszego Boga K. Wojtyły, Księdza Marka Słowackiego. Prezentacja spektakli dla środowiska polonijnego w Szwajcarii. Organizacja ogólnopolskiego festiwalu sztuk o tematyce religijnej.

Od 1 VIII 1994
Dyrektorem naczelnym i artystycznym zostaje Henryk Talar.
Inauguracja dyrekcji spektaklem kabaretowym Boy'a wina w wykonaniu nowego dyrektora i Grażyny Barszczewskiej.
Ważniejsze przedstawienia:

Horsztyński J. Słowackiego reż. P. Wodziński, z udziałem M. Pawlickiego i L. Teleszyńskiego
Bachantki Eurypidesa reż. P. Łysak, z udziałem O. Sangare
Bestia i Piękna wg S. Grochowiaka, reż. J. Kilian, scen. Adam Kilian, muzyka: Andrzej Kurylewicz
Balladyna J. Słowackiego w insc. Adama Hanuszkiewicza
Łysa śpiewaczka E. Ionesco w reż. Henryka Talara i z jego udziałem w spektaklu
Lot nad kukułczym gniazdem D. Wassermana na podstawie powieści Kena Keseya w reż. Łukasza Wylężałka z udziałem Henryka Talara w roli McMurphy'ego
Faust wg Goethego w adapt. i reż. A.M. Marczewskiego, kostiumach Bernarda Hanaoki i z muzyką Tadeusza Woźniaka
Liczne spektakle gościnne z udziałem znamienitych aktorów, m.in. J. Michałowskiego, P. Fronczewskiego, L. Pietraszaka, G. Holoubka, M. Kociniaka i in.
Udział w wielu krajowych przeglądach i festiwalach.
Od 14 VIII 1997
Dyrektorem naczelnym i artystycznym zostaje Marek Perepeczko. Inauguracja premierą Moralności pani Dulskiej G. Zapolskiej w reżyserii Ignacego Gogolewskiego i scenografii Józefa Napiórkowskiego. W roli Anieli Dulskiej wystapila Emilia Krakowska. Premiera połączona była z obchodami 70-lecia teatru częstochowskiego, natomiast rok później spektakl został pokazany Polonii amerykańskiej w Chicago. Ważniejsze dotychczasowe przedstawienia:

Pan Tadeusz wg A. Mickiewicza w inscenizacji Adama Hanuszkiewicza ( w ramach obchodów Roku Mickiewiczowskiego)
Czekając na Godota S. Becketta w reż. Antoniego Libery (nagrody aktorskie podczas II Festiwalu Teatrów ląskich w Zabrzu dla Adama Hutyry i Michała Kuli
Damy i huzary A. Fredry w reż. Marka Perepeczko z udziałem Barbary Wrzesińskiej i Janusza Zakrzeńskiego
Rewizor M. Gogola w reż. M. Mokrowieckiego z udziałem dyrektora częstochowskiej sceny w roli horodniczego Skwoznika-Dmuchanowskiego
Udział częstochowskich aktorów w filmie fabularnym Łukasza Wylężałka Darmozjad polski, nagroda za najlepszą rolę drugoplanową na festiwalu w Gdyni dla Andrzeja Iwińskiego.
Scenariusz dla trzech aktorów P. Schaeffera, reż. B. Semotiuk
Śluby panieńskie A. Fredry, reż. A. Łapickiego
Dwie morgi utrapienia M. Rębacza, opieka reż. J. Kobuszewski
Wujaszek Wania A. Czechowa, reż. B. Semotiuk
Judasz M. Rostworowskiego, reż. Sz. Szczykno
Król Ból K. Lengren, reż. K. Stępkowski
Od 1 VIII 2003
Dyrektorem Naczelnym i Artystycznym zostaje Katarzyna Deszcz

Panna Julia A. Strindberga, reż. K. Deszcz
Antygona J. Anouilha, reż. B. Tosza
Ca-sting R. Kmity, reż. M. Sobociński
Brzydkie kaczątko A.Gall wg H. Ch. Andersena, reż. B. Ciosek
Piaskownica M. Walczaka, reż. T. Man
Skrzyneczka bez pudła A. Sadowskiego wg W. Dymnego
Spektakl zdobył następujące nagrody i wyróżnienia:

Grand Prix VIII Międzynarodowego Festiwalu Komedii "Talia" w Tarnowie
Nagroda za reżyserię na III Festiwalu Prapremier w Bydgoszczy
Nagroda "Miesięcznika Śląsk" za najlepszy spektakl IV Festiwalu Dramaturgii Współczesnej "Rzeczywistość Przedstawiona" w Zabrzu
Nagroda Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego dla Andrzeja Sadowskiego za pomysł, scenografię i scenariusz przedstawienia Skrzyneczka bez pudła oraz wyróżnienie dla Adama Hutyry za rolę Adama
Iwona, księżniczka Burgunda W. Gombrowicza, reż. K. Deszcz
Złota Maska za reżyserię dla Katarzyny Deszcz
Mąż mojej żony M. Gavrana, reż. A. Kękuś
Pamięć wody S. Stephenson, reż. J. Celedy
Kordian J. Słowackiego, reż. B. Suchocka
Pożarcie królewny Bluetki, M. Wojtyszko, reż. M. Martini-Madej
OD 1 VIII 2006
Dyrektorem Naczelnym zostaje Robert Dorosławski, dyrektorem Artystycznym Piotr Machalica. Inaugurcja dyrekcji spektaklem Jabłko w reżyserii Tomasza Dutkiewicza.

1 IX 2018 r. Dyrektorem artystycznym zostałaMagdalena Piekorz